พะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยอยู่ในทะเล เชื่อว่าพะยูนเคยมีแหล่งอาศัยอยู่บนบกและมีลักษณะที่ใกล้เคียงกับบรรพบุรุษของช้างเมื่อราว 55 ล้านปีมาแล้ว สายพันธุ์ของพะยูนได้วิวัฒนาการลงไปอยู่ในน้ำและไม่กลับขึ้นมาอยู่บนบกอีกเลย เช่นเดียวกับพวกโลมาและวาฬ

เราจัดพะยูนอยู่ในอันดับ (Order) Sirenia มีอยู่ด้วยกัน 2 ครอบครัว (Family) คือ

1. Dugongidae พะยูนในครอบครัวนี้มีหางส้อม ลักษณะเป็นแฉกคล้ายหางโลมาแยกออกได้อีก 2 สกุล (สูญพันธ์ไปแล้ว 1 สกุล) คือ

1.1 สกุล Hydrodamalis มีชนิดเดียวคือ วัวสเตลเลอร์ (Steller' sea cow : Hydrodamalis gigas) เคยอาศัยอยู่ในเขตอบอุ่นหนาวถึงเขตกึ่งขั้วโลก แถบช่องแคบแบริ่ง ซึ่งอยู่ระหว่างสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียต มีลำตัวยาว 7.5 เมตร น้ำหนักมากถึง 5 ตัน กินสาหร่าย Kelp เป็นอาหาร แต่ได้สูญพันธุ์ไปแล้วเมื่อ พ.ศ. 2311 โดยฝีมือการล่าของมนุษย์

1.2 สกุล Dugong ในสกุลนี้มีชนิดเดียวคือ Dugong dugong พะยูนชนิดนี้อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลเขตร้อนและเขตกึ่งร้อน พบได้ในมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก ลำตัวมีสีเทาอมชมพูมีขนประปรายตามลำตัว ยาว 3 เมตร มีน้ำหนัก 200 - 300 กิโลกรัม กินหญ้าทะเลเป็นอาหาร ว่ายน้ำช้า อาจอยู่เดี่ยว ๆ หรืออยู่รวมกันเป็นฝูง มีระยะตั้งท้องนาน 13 - 14 เดือน ลูกพะยูนมีความยาว 1 - 1.5 เมตร และหนัก 20 - 30 กิโลกรัม

2.Trichechidae พะยูนในครอบครัวนี้มีหางกลม หรือ ที่เรียกว่า " มานาตี " (Manatee) มีสกุลเดียวคือ Trichechus ซึ่งแยกออกเป็น 3 ชนิด (Species) ด้วยกันคือ

2.1 มานาตีอินเดียตะวันตก หรือ มานาตีแคริบเบียน (Trichechus manatus) มี 2 สายพันธ์ (Subspecies) อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเล บริเวณเขตน้ำกร่อยและในแม่น้ำ ในฟลอลิดา ทะเลแคริบเบียน ถึงตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ ลำตัวไม่มีขน มีสีเทาน้ำตาล ปลายครีบ (Flipper) คู่หน้ามีเล็บ 3 - 4 เล็บ ลำตัวยาว 3.5 เมตร หนัก 1,590 กิโลกรัม กินอาหารพวกพืชน้ำ หญ้าทะเล และสาหร่าย เคลื่อนที่ช้า อาจอยู่ตัวเดียวหรืออยู่รวมเป็นฝูง ซึ่งเคยพบว่าฝูงหนึ่งมี 6 ตัว ระยะเวลาตั้งท้องนาน 12 เดือน มีอายุยืนมากกว่า 28 ปี ลูกมีลำตัวยาว 1.20 เมตร หนัก 30 กิโลกรัม

2.2 มานาตีอะเมซอน (Trichechus inuguis) อาศัยอยู่ในน้ำจืดบริเวณลุ่มแม่น้ำอะเมซอน ลำตัวสีเทาเข้มและมีแถบสัชมพูอ่อนที่ท้อง ปลายครีบไม่มีเล็บ ลำตัวยาว 3 เมตร หนัก 450 กิโลกรัม กินพืชน้ำเป็นอาหาร มีอายุยืนมากกว่า 30 ปี ยังไม่ทราบระยะเวลาตั้งท้อง คาดว่าคล้ายกับมานาตีอินเดียตะวันตก ลูกแรกเกิดยาว 1.20 เมตร หนัก 10 - 15 กิโลกรัม

2.3 มานาตีแอฟริกาตะวันตก หรือ มานาตีเซเนกัล (Trichechus senegalensis) อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเล น้ำกร่อย และน้ำจืด ในประเทศเซเนกัล ประเทศแองโกลา ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกของทวีปแอฟริกา ลำตัวมีสีน้ำตาลเทา ยาว 3 - 4 เมตร หนัก 700 กิโลกรัม กินพืชน้ำหรือพืชที่อยู่ในป่าชายเลนเป็นอาหาร ส่วนใหญ่อยู่ตัวเดียว แต่ในบางครั้งก็พบเป็นฝูงมากถึง 15 ตัว ลูกมีความยาวประมาณ 1 เมตร

 มานาตีเซเนกัล